Blog Arama

Ev dekorasyonlarında yaşadığımız alana canlılık katmak için imdadımıza yetişen iç mekân bitkileri son zamanlarda banyo dekorasyonlarında da sık sık karşımıza çıkıyor. Işık almayan banyolar, önceleri yapay bitki ile dekore edilirken artık birçok bitki sever az ışık isteyen bitkiler tercih ederek banyolarını güzelleştiriyor. Üstelik doğal ortamında nemli ve az ışık ile sağlıkla büyüyen bitkiler için banyolar bulunmaz bir nimet.   Banyo Bitkileri Nelerdir ?

Salon bitkileriyle evimizin eksik kalan dekorasyonunu tamamlarken yaşanmışlık, canlılık katıyoruz ancak küçük çocuklarımız ve birlikte yaşadığımız evcil hayvanlarımız varsa zehirli bitkilerin potansiyel tehlikelerinin de farkında olmamız önemlidir. Neyse ki, evinizdeki herkese güvenli ve sağlıklı bir ortam yaratmak için aralarından seçim yapabileceğiniz çok sayıda toksik olmayan ev bitkisi var. Bu yazıda, toksik bitkinin ne anlama geldiğini, en popüler toksik olmayan bitkileri ve özelliklerini, toksik olmayan bitkileri nasıl seçileceğini keşfedeceksin! Toksik Bitki Ne Demektir?

Muhteşem şekilde açan çiçekleri sayesinde Cennet Kuşu adı ile de bilinir ve Güney Afrika kökenlidir. Nicolai formunda oval yapıdaki dev yaprakları sayesinde geniş salonların vazgeçilmezi olmuştur. Sıcak sevgiyi sembolize eden çiçeği, ülkemizde erkeklere hediye edilen tek çiçek olarak da bilinir. Turna Gagası veya Cennet Kuşu Çiçeği olarak da adlandırılan Strelitzia, en seçkin çiçekli ev bitkilerinden biridir. 

Genel olarak, bitkilerinizin saksı değişimi için en iyi zaman, bitkinin aktif büyümede olduğu ilkbahar ve yaz aylarıdır. Sonbahar da ekim için iyi bir zamandır ancak bitkiyi kışa getirmeden en az 3 ila 4 hafta önce saksı değişimi yapmaya çalışın. Saksı değiştirirken bitkileriniz çok kolay zarar görebilir, kökleri kırılabilir, yeni saksıya geçince siz nasıl olduğunu hiç anlamadan ölebilir. Bu talihsizlikleri yaşamamak için nasıl saksı değiştirildiğini ve saksı değiştirirken nelere dikkat etmeniz gerektiğini bilmelisiniz.

Evinizde tüm mobilyalarınız tam, dekoratif ürünler de aldınız, süslediniz ama bir soğukluk var. Sıcak bir ev ortamı yaratmak istiyorsunuz. O halde aradığınız sıcaklık canlı, yeşil yapraklı iç mekân bitkileri! Evinizin en güzel köşesini salon bitkinize ayırmalısınız. Salonunuzun ışık alan bir yerine büyük bir Deve Tabanı, Areka Palmiyesi ya da büyük yapraklı Starliçe koyarak hem dekorasyonunuzu tamamlayacak hem de aradığınız sıcak ev ortamını yakalayacaksınız. Arkadaşlarınıza iş tebriği olarak göndereceğiniz hediye Yuka bitkisi, radyasyon önleyici büyük boy Kaktüs ya da büyümesine şahitlik edecek büyük yapraklı bir Fil Kulağı bitkisi işyerinde kendine bir alan açmasını ve zaman ayırmasını sağlayacaktır. Bunun yanı sıra oteller, hastaneler, okullar, ofisler, restoranlar, güzellik salonları, devlet kurumları gibi birçok işletmeye girdiğinizde bulunduğu ortama samimiyet katan salon bitkilerine rastlama olasılığımız çok yüksektir.

Doğal ortamı olan yağmur ormanlarında metrelerce yüksekliğe kadar tırmanıp büyüyebilen Monstera’nın üstte gelişen yaprakları delinir ve aralıklı hale gelir ki alttaki yapraklar da güneş ışığını alabilsin. Monstera bu sebeple merhameti ve fedakarlığı sembolize eder. Aslında çok eskilerden bilinen hemen herkesin evinde olan Monstera günümüzün en popüler bitkilerindendir. Delikli yaprak desenlerini ev dekorasyonu ve tekstil alanında sıkça görebilmek mümkündür.

Sivri Yaprakları ile İç mekan - Salon - Dış mekan bitkilerinin en popülerlerinden olan Yuka Bitkisinin bakımı da çok kolaydır. Kıyı Ege ve Akdeniz bölgesinde (Ilıman iklim) bahçede, balkon ve açık teraslarda rahatlıkla yetişebilmektedir. Aşırı sıcak, çok soğuk ve sürekli güneşli alanlarda rahatlıkla bakılabilir. Özellikle yaz sıcaklarında zaman zaman yaprak kısımlarına su püskürtülerek yıkanması tavsiye edilir.

Bitkiler; ortamımızın havasını temizler, stresi azaltır, evimizde, ofisimizde, gittiğimiz herhangi bir mekânda bize doğadaymışız hissi verir, enerjimizi tazeler, huzur bulmamızı sağlar bu konuda herkes hemfikirdir.

Kök gövdesi kahverengi siyah çilli, yaprakları yemyeşil bir ormanı andıran oldukca enerjik, canlı görünümü olan bu bitki aynı zamanda bulunduğu ortamdaki havayı temizleyen en iyi bitkilerden olduğu için yaşam alanlarında mutlaka bulundurmalısınız.

Bitkilerinizin yapraklarının neden sarardığını merak ediyorsanız size sararmış yaprakların ne anlama geldiğini anlamanız için birkaç ipucu! Birazcık inceleme sonrası bitkinizin sarı yapraklar geliştirmesinin yedi yaygın nedenini keşfedeceksiniz.

Sevimli yuvarlak sık yapraklarıyla pozitif enerji saçan, görünümüyle sizi sebepsiz mutlu edebilen bir büyüye sahiptir. Bakımının çok kolay olması ise Pilea’yı bir başka cazip kılan sebepler arasındadır.

Yemyeşil, yuvarlak ve enerjik yaprakları ile adeta bulunduğu ortamın tüm havasını değiştiren Pilea Peperomioides fotojenik görüntüsü ile son zamanların en popüler bitkileri arasında hızla yerini almış durumda Anavatanı Güney Çin olan Pilea Peperomioides’in yayılma hikayesi en az yaprakları kadar ilginç.

Sevimli yuvarlak sık yapraklarıyla pozitif enerji saçan, görünümüyle sizi sebepsiz mutlu edebilen bir büyüye sahiptir. En az Monstera kadar popülerliğe sahip Pilea, sosyal medyanın da fenomen bitkileri arasında çoktan yerini almıştır. Bakımının çok kolay olması ise Pilea’yı bir başka cazip kılan sebepler arasındadır.

Dağ Palmiyesi, Sizleri Yağmur ormanının içinde gibi hissettirir ve ince yapraklarıyla çekici görünür.  Her dem yeşil olan Dağ Palmiyesi nispeten yavaş büyür ve çok az bakım gerektirir. Çok çaba sarf etmeden yetiştirilebilir ve sürekli gösterişli yapraklarının büyümesini gözlemlemek size keyif verecektir

Şeflera (beş parmak) bitkisi yeşil yapraklı ve alacalı olarak ( Gold Capella ) 2 türü vardır. Özellikle şemsiye ve beş parmağa benzeyen alacalı, parlak yapraklarının gösterişli görünümü ile iç mekanlarının vazgeçilmezidir.

Bitkileriniz büyüme gösterdikçe bazı besin ihtiyaçları duyarlar. Bu dönemlerde bitkilerimize ihtiyacı olan gübreyi vermemiz gelişimini çok büyük ölçüde etkiler. Ancak her bitkiye aynı gübreyi veremeyiz.

Şehrin telaşlı yaşantısı insanları doğadan ve doğallıktan uzaklaştırıp apartmanlarda dört duvar arasında yaşamaya zorlasa da insanların doğaya olan ihtiyacı kendini çeşitli şekillerde belli eder. Yaşam alanlarımızda tercih ettiğimiz bitkiler dekorasyondaki görsel şölenin yanı sıra sulama, bakım gibi beraberinde getirdiği rutinlerle şüphesiz ki terapi etkisi de yaratır.

Halk arasında Barış Çiçeği, Yelken Çiçeği veya Barış Zambağı olarak da bilinen Spathiphyllum Bitkisi canlı ve parlak yaprakları, zarif ve beyaz çiçekleriyle ister ev ortamında ister ofis, iş yerlerinde rahatlıkla bakılabilirken birçok salon bitkisi severlerin favori çiçeğidir.  

Bakımı oldukça kolay, şekli itibariyle şık ve naif bir görüntü oluşturan bambu bitkisinin şans getirdiğine inanılmaktadır. Suyun içerisinde yaşam gösteren şans bambularında 2 adet bambu aşkı, 3-5 adet bambu mutluluğu, 5-7 adet bambu sağlıklı bir yaşamı, 8 bambu serveti, 9 bambu ise iyi bir geleceği simgeler. Bambunun aynı zamanda stresi azalttığını biliyor muydunuz?

Bu bitki Avustralya, Endonezya, Çin, Japonya ve Hindistan kökenlidir.  Epipremnum Aureum'un Türkçemizde Altın Pothos, pothos – potos sarmaşığı, salon sarmaşığı olan isimlendirilmiştir Vahşi doğada büyürken, bu bitki kendisini hava kökleriyle diğer öğelere bağlar.  Yaprakların üst kısımları lekeli mermer motifli sarı ve yeşil bir kombinasyon halinde görünür, her bir yaprak asmadaki diğerlerinden eşsizdir.  Bitkiyi şekillendirmek ve yetişen yeri kontrol etmek için gövdelerin yapraklarını dilediğiniz şekilde yönlendirebilirsiniz.

Pachira Aquatica hızlı büyümesiyle bilinen tropikal bir türdür. İstenildiği taktirde bahar aylarında budama yapılabilir. Pachira para ağacında en sık rastlanan sorunlardan biri yapraklarını dökmesidir. Para ağacı sürekli yerinin değişmesinden hoşlanmaz. Sürekli yer değişimi bitkiyi mutsuz edecek ve gelişiminde olumsuzluklar yaşamanıza neden olacaktır. Bir diğer yaprak dökme nedeni de fazla sulamadır.

Bakımı kolay, çok fazla isteği olmayan, son yılların gözdesi narenciyeler hem bahçe hem de Teras-Balkon meyvesi olarak popüler olmuştur.  Özellikle bakıldığı alanlarda meyvelerinin güzelliği ile keyif vermektedir. Limon biçiminde, portakal renkli, Çin ve Doğu Asya’da yaygın olarak yetişen kumkuat, portakal ve mandalina gibi turunçgillerdendir.  Ülkemizde Rize ve Akdeniz bölgesinde yetiştirilen bu meyve, evlerde de yetiştirilebilmektedir

Deve Tabanı – Monstera Bitkisi’nin bakım detaylarından önce paylaşmak için sabırsızlandığımız şahane bir karakteristik özelliği var. Doğal ortamı olan yağmur ormanlarında metrelerce yüksekliğe kadar tırmanıp büyüyebilen monsteranın üstte gelişen yaprakları delinir ve aralıklı hale gelir ki alttaki yapraklar da güneş ışığını alabilsin. Monstera bu sebeple merhameti ve fedakarlığı sembolize eder

Kauçuk hoş ve gösterişli yaprakları ile ev veya ofis dekorasyonu, büyük odalar, koridorlar, resepsiyon alanları, kapalı teras alanları için uygun bir türdür. Kıyı Ege ve Akdeniz bölgesinde bahçede rahatlıkla yetişebilmektedir. Aşırı sıcak, çok soğuk ve sürekli güneşli alanlarda bırakılmamalıdır, Soğuk ve sert hava akımlarının olduğu alanlara alınmamalıdır, zaman zaman ortamın havalandırılması bitkinize iyi gelecektir.

Kalp Kalbe Karşı Bitkisinin Bakımı Ceropegia’lar parlak ışıklı ortamları severler ancak bitkinizin direkt gün ışığına maruz kalmamasına dikkat etmelisiniz. Direkt gün ışığına maruz kalan kalp kalbe karşılarda yaprak bozulmaları ve kurumalar görülmektedir. En belirgin diğer özellikleri havadar ortamları sevmeleri olup, neme çok fazla ihtiyaç duymazlar. Sulamalarının toprak kurudukça yapılması yeterlidir. Sulamada dikkat edilmesi gereken diğer bir konu da köklerinde yer alan yumrularının fazla suda hızlıca çürüme göstermesidir. Bu nedenle fazla sulama yapmamak adına toprak kontrolüne özen gösterilmelidir. Kalp Kalbe Karşı Çiçeklerinin topraklarının geçirgen olması gerekir. (Geçirgen toprak; su ve havanın köklere ulaşabilme yeteneği) Saksı tercih edilirken drenaj deliklerinden fazla suyu atabileceği saksılar seçilmelidir. Bulunduğu oda sıcaklığı 10 derecenin altına düşmemelidir.

Alocasia, Güney ve Orta Amerika'nın tropikal yağmur ormanlarında ortaya çıkmıştır. Birçok formu olan fil kulağı ailesi görünümü, geniş yaprakları bol yavrulu kökleri ile iç mekanlarınızın en gözde bitkisi olmaya adaydır.

Kalatya türleri kökenleri gereği sıcak, nemli ve havadar toprakları sever. Bol humuslu, vitamin ve mineral bakımından zengin toprak tercih edilmelidir. İri ve gösterişli yaprakları sebebiyle gereğinden büyük saksılar tercih etmek bitkinin kökleri için doğru değildir. Geniş ancak çok derin olmayan saksılar tercih edilmeli ve 2-3 senede bir saksı değişimi yapılması yeterlidir.

Kılıç çiçeği ya da Peygamber kılıcı adıyla da bilinen Paşa kılıcı, Asparagaceae ailesine ait bir bitkidir. Anavatanı, Afrika’nın tropik ve kayalık bölgeleriyle, Madagaskar ve Hindistan'dır. Parlak sivri yaprakları, ince uzun boyuyla, grafiksel olarak vurgu bitkisidir. Alacalı formları ile büyüleyici bir yapısı olan Paşa Kılıcı bitkisini düşük ışık alan, yarı karanlık konumlarınızı renklendirmek için tercih edebilirsiniz. Bakımı oldukça kolay bir bitki türüdür.

Sarkıt yaprakları, yaprak uçlarındaki çiçekleri ile hoş bir bitki olan Kurdele bitkisi gün ışığı aldığı yöne doğru eğilim gösterebilir. Düzenli olarak kendi ekseninde çevrilmelidir. Böylece çiçeğin bir yöne doğru eğilimi engellenebilir.

NASA'nın Temiz Hava Çalışmasına göre, Ficus havayı etkin bir şekilde temizleyen havadaki VOC'ları (uçucu organik bileşikleri) emerler. Benjamin yaprak döküyorsa; verdiğiniz su miktarından memnun değildir ya da bulunduğu konumdan. Konumlandırdığınız alanda 1 haftalık aralıklarla yer değişikliği yaparak sevdiği yeri bulabilirsiniz. Yerini sevdiğinde hızlıca yeşil yapraklar verecektir.

Dracaena Massengeana bitkisi salon  bitkilerinin en popülerlerinden olduğu gibi bakımı zahmetli olmayan bir bitkidir.  Büyük gösterişli uzun canlı yeşil yapraklara sahip olması ve bakımının kolay olması sebebiyle dünyanın en yaygın bitkilerinin arasında yer alır.  Bulunduğu alana Tropikal bir hava katmaktadır. Gösterişli yaprakları ile evde veya ofis dekorasyonu, büyük odalar, koridorlar, resepsiyon alanları, açık teras alanları, balkon ve bahçeler için uygun bir türdür.  

Kaktüsler bakımı en kolay neredeyse bakıma hiç ihtiyacı olmadan evinizin, ofisinizin ışık alan bir konumunda kendi kendilerine yaşam gösterebilmektedir. Bitki bakımına yeni başlayanlar için güzel bir tercih olacaktır JKaktüslerinizi mümkün oldukça pencereye yakın yerlere koyun, hatta pencere pervazlarında ve balkonunuzda en çok güneş alan yerleri kaktüslerinize ayırın. Ancak kaktüsleri direkt öğle güneşinden korumanız gerekmektedir. Kaktüsler ve bütün sukkulentler sıcağı sever. Yazın 40 dereceye kadar büyümeye devam ederler ancak daha sıcakta büyüme durur. Kışın sulanmamak kaydıyla soğuğa da dayanıklıdırlar. Sıcaklık -15 derecenin altına düşmemelidir.

 Birbirinden güzel renk ve desenlere sahip eşsiz yapraklarıyla dikkatleri çeken Caladium bitkilerinin bakım detaylarını gelin beraber detaylandıralım.

Telgraf Çiçeği  bitkisi, tüm türleri yayılıcı olan, dikildiği saksıda kısa zaman içerisinde saksıyı dolduran formu ile çok hızlı büyüme gösteren bir türdür. Bitki büyüdükce dağınık formda hoş bir sarkıt görüntüsü oluşmaya başlamaktadır. Askılı saksılarda kapalı balkonlarınız, ev içerisinde dekoratif saksıları ile salon ve mutfaklarınıza ayrı bir hava katacaktır. Uzayan yapraklarının herhangi bir yerinden kesip, toprağa diktiğinizde kolayca çoğaltabilirsiniz.  Yapraklarının güzelliğini ve rengini kaybetmemesi için gün ışığını güzel aldığı ortamlarda bulunması gerekir.

Kışın yapraklarını dökmeyen oldukca dayanıklı bir tür olan Hedera helixHavadaki zehirli gazları çekmede en usta bitkilerdendir. Her bahçede, balkonda ,evde her ofiste mutlaka olmalıdır. Ev içerisinde ara ara havadar bir konumda olması önemlidir.Dallarındaki tutunucu ince kökleriyle duvarlara, ağaçlara yapışarak yükselir. Ağaç yakınına, ağaç diplerine dikerseniz ağaca ilişmemesini sağlamalısınız. Yoksa ağacı tamamen kaplayıp ölmesine yol açar.

Tamamen dış mekan sarıcı türü olan Amerikan Sarmaşığı hızlı büyümesi ve bulunduğu alanı tamamen kaplaması ile çok tercih edilen sarmaşık türüdür.

Son zamanlarda küçük boyları ofislerde masa üzerinde, orta ve büyük boyları ise geniş salonların, kış bahçelerinin vazgeçilmezi olmuştur. Dünya çapında bir iç mekan süs bitkisi olarak, tropikal ve subtropikal iklime sahip yerlerde aynı zamanda bahçede süs ağacı olarak kullanılır.  Salon çamı Arokarya salonlarda yetiştirilebilir, uzun yıllar yaşar.  Yılbaşı çamı olarak da çokça kullanılmaktadır. 

Aralık ayı başlangıcından itibaren yılbaşı dönemi boyunca gördüğümüz kokinalar; buketlerde, vazolarda, cafe ve alışveriş merkezlerinde hatta sofralarda bile bizimle beraberdir. Yılbaşı dekorasyonlarının olmazsa olmazı kokina, kelime anlamı olarak kırmızı anlamına gelir.

Yapraklarındaki renk geçişleri Oya Ağacının çiçeksizken bile gösterişli bir bitki olmasını sağlar. Hızlı büyümesiyle çok fazla dikkat çekerken bahçe süslemelerinde kullanılmaktadır. Oya ağaçları görünüm olarak küçük ağaç veya çalı görünümlerindedir. Yaprakları ise koyu yeşil ve beyaz ile pembenin dışındamor yada kırmızı olarak görülmüştür. Bu süs bitkisinin peyzaj çalışmalarında çok fazla tercih edildiği ve kullanıldığı biliniyor.

Bakımı kolay, çok fazla isteği olmayan, Yaz aylarında sizlere adeta çiçek resitali sunan Begonvil sarmaşığında çiçeklerinin kokusu olmasa bile Kıyı Ege ve ılıman iklimlerde bahçeleri en çok süsleyen bitkidir. Önerimiz ; eğer yeriniz müsait ise yan yana farklı renkte fidanlar dikerek adeta gökkuşağı gibi bir tablo oluşturabilirsiniz.  

Bu çiçekli çalı bitkisi Kuzey Amerika'nın yerel çalıları (Teksas ve Meksika'daki bölgelerden geliyor) muhteşem gümüşi yaprakları ve ilkbahardan yaza ve ilkbahara kadar açan ve lavanta-moru çekici çiçekleri var. 

Sarıcı tırmanıcı olan mandevilla türü bitkisi büyük çiçekleri ile bahçelerde evlerde çokça tercih edilmektedir. Uzun yıllar yaşayabilecek dayanıklılıkta olan ve türlerine göre tırmanıcı ve sarmaşık olarak büyüme gösteren Mandevilla Çiçeği'nin yaprakları koyu yeşil, çiçekleri ise kırmızı, beyaz, pembe renkte olup çiçeklerinin iç kısmı sarıdır. Mandevilla bitkisi iyi bir desteğe ihtiyaç duyar. Bu destek çeşitli şekillerde olabildiği gibi en iyi şekli asma şeklinde üstten iple bağlanmasıdır

Yaprak rengi ile ön plana çıkan Akuba bitkisi , dış mekan yarı ve tam gölge alanlarda yetiştirilebileceği gibi iç mekandada kolaylıkla bakılabilmektedir. Aucuba bitkisi kirli havaya dayanıklıdır. Soliter, grup ya da sıralar halinde kullanılır. Peyzaj alanlarında bol gölge alan yerlerde kullanılmalıdır. Aucuba japonica “variegata” kültür formunun yaprakları altın sarısı renkli olup çok dekoratif bir süs bitkisidir. Tüketildiğinde toksik etkilidir.

Çingene şalvarı (Iresine herbstii) oldukça sıra dışı bir bitkidir. Ne var ki, bahçelere ya da evin en güzel yerlerine yapraklarının güzelliği ile çok yakışacaktır. Renkli, dayanıklı yapraklarından susuzluğa ve sıcağa dayanıklı olmasından ötürü bahçelerde, parklarda süs bitkisi olarak kullanılır. Evlerde de yetiştirilebilir bir türdür.

Bahar aylarının bir diğer renk cümbüşü veren hanımeli bitkisi hoş kokusu  ve her ortama uyum sağlaması ile en çok tercih edilen çiçekli sarmaşıklar arasındadır.

Yapraklarını belli aralıklarla yenileyen bu bitkinin hemen her ortama kolaylıkla uyum sağlaması çok tercih edilmesinin sebeplerindendir.  Genellikle Yuka Çiçeğine benzetilen Marginata’nın farkı gövdesinin ve yapraklarının Yuka’ya göre daha ince yapıda olmasıdır.

Sarıcılar içerisinde soğuğa en dayanıklı bitkiler arasındadır.

Bakımı kolay, çok fazla isteği olmayan rengarenk Lantana çiçekleri ile bahçe, teras ve balkonlarınızı şenlendirebilirsiniz.

Göz alıcı rengiyle bahçelerde sıkça tercih edilen bir çam türü. dayanıklı, çabuk büyüyen bir ağaç.  Limon servi  çok şık, hoş renkli ve gür formlu bir çam türüdür. Özellikle parlak sarıya dönük yeşil rengi ile bahçelerin en çok dikkat çeken ve en çok tercih edilen ağaçlarından biridir.

Sarıcı bitkilerde yaygın tercih edilen sarmaşık çiçek çeşitleri arasında bulunmaktadır.   Güneşi oldukça seven mor sarmaşık, hastalık ve böcek barındırmama özellikleriyle bahçe tasarımlarında popülerdir.  Uzun bir ömre sahip ve mor çiçekli sarmaşık türleri arasında bulunan mor salkım sarmaşığı ise etkileyici bir görüntü yaratmak için kullanılır. Mor salkım sarmaşığı bitkisini daha çok bahçelerde ve açık mekanlarda tercih edebilirsiniz.  

Bir bitki düşünün: Kaya bahçelerinden saksılara, dikey bahçelerden evin çatılarına kadar pek çok yeri onunla şıklaştırabilirsiniz. İşte karşınızda Sedum ailesi! Sedumlar, bünyesinde 400 botanik türü barındıran, tek mevsimlik, çok yıllık olmak üzere genellikle yapraklarını dökmeyen, orman altları çalı diplerinde yetişen zengin bir türdür.

Muhteşem şekilde açan çiçekleri sayesinde Cennet Kuşu adı ile de bilinir. Oval yapıdaki dev yaprakları sayesinde geniş salonların vazgeçilmezi olmuştur. Sıcak sevgiyi sembolize eden starliçe çiçeği, ülkemizde erkeklere hediye edilen tek çiçek olarak da bilinir.